Piushaven, Levende have

Het had maar een haar gescheeld of dit natuurschoon was verdwenen. In 2002 bedacht een stedenbouwkundige nieuwe plannen voor de openbare ruimte. Vanaf de plaats van dit bord tot aan het Wilhelminakanaal zou de meanderende, groene oever langs de noordzijde van het toeloopkanaal veranderd worden in een harde kade met damwand. De andere, zuidelijke oever zou ‘groen worden’. De bestaande landschappelijke- en natuurlijke kwaliteiten werden niet gezien.


Het boekje ‘Piushaven, levende have’ geïnitieerd en uitgegeven door Stichting Thuishaven Tilburg heeft het tij net op tijd kunnen keren. Bioloog Henk Kuiper heeft in opdracht van Stichting Thuishaven Tilburg een jaar rond onderzoek gedaan en gefotografeerd en een van de mooiste stadsnatuurgidsen van Nederland geschreven. Het door x-hoogte belangeloos en prachtig vormgegeven boekje, werd op zondag 14 juni 2004 om 7 uur ‘s ochtends gedoopt, in aanwezigheid van 200 genodigden en het radioprogramma ‘Vroege Vogels’, dat live verslag deed. Dankzij dit boekje zijn de plannen voor de toekomst van het havengebied gewijzigd.

Het ontwerp voor het huidige Havenpark Piushaven werd ontwikkeld, met de bestaande natuurwaarden als basis. Dat betekent niet dat de biodiversiteit gered is. Stichting Thuishaven Tilburg blijft waakzaam. Een gedifferentieerd ecologisch beheerplan zorgt ervoor dat natuurwaarden behouden blijven en borgt een goede balans tussen recreatief gebruik en natuur. Vanaf 2015 treedt het ecologische beheerplan in werking.

Uit het boek Piushaven, levende have:
Tekst als inleiding door John La Haye, voorvechter van de Piushaven van het eerste uur.

>>   Knorrende futen, tsjietende meerkoeten en ingetogen riedeltjes begeleiden mij bij dit voorwoord. Het kost weinig moeite me in de Tilburgse Biesbosch te wanen met het uitzicht vanuit de roef, door de ovale patrijspoortjes in de kont van het schip, richting Moerenburg. Hier spelen water, wind en licht iedere seconde een nieuw spel. Vierentwintig jaar water-wonen liggen ten grondslag aan de wens tot realisatie van de gids die u nu leest.  
Toen sluis 1 in Oosterhout voor het eerst haar deuren opende voor de scheepvaart op 19 april 1919, lag daar bij wijze van spreken al een school vissen te wachten, om in het kielzog van tjalken, klippers en aken op te stomen richting Tilburg. Tilburg was voor de natte natuur bereikbaar tot aan de Hanze Stoombootonderneming aan het Lijnsheike.
In 1923 kon de levende have zwemmend, vliegend, wandelend, zwevend, klevend aan het onderwaterschip van een beurtvaarder of als verstekeling in het ruim van een binnenvaartschip de ecologische snelweg vervolgen naar Brabants grootste stadshaven, de Piushaven. Het eerste bedrijf in de Piushaven waar een schip voor binnenkwam, het graanoverslagbedrijf Schraven-Eijsbouts, trakteerde daar op gratis graan dat tussen wal en schip belandde of op het tapijt van kinderkopjes. Ratten en muizen, torren en kevers verlieten de ruimen per elevator op weg naar de graanopslag. Zaden en kruiden uit alle delen van de wereld, klevend aan zakken en kratten, vonden in Tilburg een nieuwe thuishaven. De eerste wandelpaden langs het toeloopkanaal werden getrokken door de paarden, (schippers)vrouwen en kinderen, die de schepen naar de haven of van daaruit richting het Wilhelminakanaal sleepten.
Met het verplaatsen van de havenactiviteiten naar ‘Noord’ en de Lovense Haven (de derde haven van Tilburg), kreeg de oeverbegroeiing de vrije hand. Ten behoeve van de scheepvaart werden bomen niet langer geknot. De laatste decennia heeft zich spontaan een uiterst afwisselend natuurgebied kunnen ontwikkelen. Biesbosch-achtige partijen worden speels onderbroken door statige essen en rietkragen. De vrijwel verdwenen beschoeiing vormt nu onderdeel van een natuurlijke oever. Door intensief gebruik van diepgeladen beroepsschepen in het verleden, heeft afkalving plaatsgevonden, waardoor vele ondiepe, komvormige ‘moerasgebiedjes’ ontstonden. Prachtige vrijplaatsen voor minnende vissen, maar ook voor vissende vogels en wandelende vogelaars. Oogstrelende oases die vanaf het water, vanuit een bootje gezien, een verademing zijn in contrast met het 65 km lange Wilhelminakanaal, dat door damwand strak in het gareel wordt gehouden.
Tilburg heeft een unieke groen-blauwe long die vanuit Moerenburg naar het hart van de stad leidt, een long waar Tilburg heel trots op mag zijn. LEVE DE HAVEN!   <<